YAKLAŞIM YAYINLARI HAZİRAN 2006 SAYI:35 (YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLER İÇİN HAZIRLANAN MAYIN TARLASI!

Yazar: AsimGEZER (*)
E-Yaklasim / Haziran 2006 / Sayi: 35

I- GIRIS
Yeminli mali müsavirlik mevzuatina bakildiginda:
– Maliye Bakanligi ve çesitli Devlet Kurum yada Kuruluslarinin çözemedigi bütün sorunlarin sinirsiz sorumluluk sartiyla yeminli mali müsavirlerin çözümüne birakildigi,
– Çesitli kisi yada kuruluslarin sebep oldugu her türlü sorun, kötülük ve olumsuzluklardan (kasit ve isbirligi olup olmadigina bakilmaksizin) sorumlu tutulanlarin da yeminli mali müsavirler oldugu,
– Buna mukabil (çogunlugunun) eski meslektaslari durumundaki vergi inceleme elemanlarinin sinirsiz yetkili sinirli sorumlu, yeminli mali müsavirlerin ise sinirli yetkili sinirsiz sorumlu oldugu,
Hususlari görülecektir
Yeminli mali müsavirler için hazirlanan mayin tarlasindan 1 Seri No.lusu patlamis: Balina, Kartal ve Örümcek Agi örgüt ve operasyonlari kapsaminda pek çok yeminli mali müsavir meslektasimiz ölüm, ruhsal hastalik ve onarilamaz ölçülerde maddi ve manevi derin yaralar almistir.
Bu defa patlamaya hazir 2 Seri No.lu mayin tarlasinin! daha mevcut oldugu gözlenmekte ve endise duyulmaktadir.
Her insan gibi yeminli mali müsavirler de hata yapabilir yada sistemden kaynaklanan tuzaklar hata yapma sonucunu dogurabilir. Önemli olan hatayi fark ettigi an düzeltmesi yada düzlettirmesidir. Söz konusu düzeltme ve düzelttirme islemleri dikkate alindiginda iyi niyetli, dürüst ve çaliskan yeminli mali müsavirlerin Türkiye sartlarinda (çogunlugunun) eski mensubu oldugu vergi inceleme elemanligina göre (Devlet yetkisi ve güvencesi de olmadigindan bazen hayatini da ortaya koymak suretiyle) onlarca kat fazla fayda sagladigi ve ekonomik katki yarattigi görülecektir. Bu anlamda yeminli mali müsavirlik müessesesi korunmali, kollanmali ve güvenli çalisma ortami saglanmak suretiyle ekonomiye katkilarinin artirilmasi temin olunmalidir.
Bu yazimiz ile 2 Seri No.lu mayin tarlasi olasiligina isaret olunacak; söz konusu mayin tarlasinin temizlenmesi, nadaslanmasi ve dolayisiyla hem genel ekonomi ve Hazine ve hem de yeminli mali müsavirler yönüyle güvenli ve verimli tarlalar haline getirilmesi önerisinde bulunulacaktir.

II- KONUNUN INCELENMESI VE DEGERLENDIRILMESI
4760 sayili ÖTV Kanunu’nun 8/1. madde uygulamasina iliskin üretim tasdik raporu incelemelerinde yeminli mali müsavirleri risk, sikinti, endise ya da üzüntü içerisine sokan mevzuat boslugu ve teknik özellikler söz konusudur. Bu durum ya hatali islem ihtimali yaratmakta, ya da yersiz ve gereksiz endise ve hassasiyet dolayisiyla inceleme ve tecil terkin isleminin gecikmesine, imalat ve ticari faaliyetin aksamasina, mükellef haklarinin zedelenmesine ve magduriyetine sebep olabilmektedir.
Konunun iyi anlasilmasini temin bakimindan öncelikle mevzuat hükümlerinin siralanmasinda fayda görülmektedir.
A- ILGILI MEVZUAT HÜKÜMLERI
1- 4760 Sayili ÖTV Kanunu’nun Vergi Tecili baslikli 8. madde hükmü asagida yer aldigi gibidir:
Verginin tecili
MADDE 8. – (4962 sayili Kanun’un 8. maddesiyle degisen fikra Yürürlük; 07.08.2003)1. Bu Kanuna ekli (I) sayili listenin (B) cetvelindeki mallarin; (I) sayili listeye dahil olmayan mallarin imalinde kullanilmak üzere ithalatçilari veya imalatçilari tarafindan tesliminde tarh ve tahakkuk ettirilen özel tüketim vergisinin Bakanlar Kurulu tarafindan belirlenecek kismi, teminat alinmak suretiyle tecil olunur. Söz konusu mallarin tecil tarihini takip eden aybasindan itibaren oniki ay içinde (I) sayili listeye dahil olmayan mallarin imalinde kullanilmasi halinde tecil olunan vergi terkin edilir. Bu hükümlere uyulmamasi halinde, bu mallarin tecil-terkin islemi disindaki amaçlarla tesliminde tarh edilmesi gereken vergi tutarindan, daha önce tahsil edilen verginin mahsubundan sonra kalan tutar, vade tarihinden itibaren 6183 sayili Amme Alacaklarinin Tahsil Usulü Hakkinda Kanun’un 51. maddesinde belirlenen gecikme zammi ile birlikte alicidan tahsil edilir. Ancak, tecil edilen verginin 213 sayili Vergi Usul Kanunu’nda belirtilen mücbir sebepler dolayisiyla terkin edilememesi halinde bu vergi, tecil edildigi tarihten itibaren 6183 sayili Amme Alacaklarinin Tahsil Usulü Hakkinda Kanun’un 48. maddesine göre ilgili dönemler için geçerli tecil faizi ile birlikte alicidan tahsil edilir.
2- Vergi Indirimi Uygulamasina iliskin 06.01.2005 tarih ve 2005/8392 sayili Bakanlar Kurulu Karari’nin 8. madde metni asagida yer aldigi gibidir:
Madde 8- 4760 sayili Kanun’a ekli (I) sayili listenin (B) cetvelinde 2710.19.99.00.19 GTIP numarasinda yer alan baz yagin; ayni Kanun’un 8. maddesinin (1), (2) numarali fikralari uyarinca teslim edilecek veya 5. maddesinin (1) numarali fikrasi uyarinca ihraç edilecek olan asagida GTIP numaralari yazili mallarin imalinde kullanilmak üzere teslim edilmesi halinde, özel tüketim vergisi tutari 0,0500 YTL/Kilogram olarak uygulanir.
3- ÖTV Kanunu 1 Seri No.lu Genel Tebligi’nin 9. maddesi ilgili bölümü asagida yer aldigi gibidir:
9. VERGININ TECILI VE TERKINI
9. 1. (I) Sayili Listenin (B) Cetvelindeki Mallara Ait Verginin Tecili ve Terkini
Kanunun 8. maddesinin 1 numarali fikrasi ile Kanuna ekli (I) sayili listenin (B) cetvelindeki mallarin (I) sayili listedeki mallar disindaki mallarin imalinde kullanilacak olmasi halinde, ödenmesi gereken ÖTV’den Bakanlar Kurulu tarafindan belirlenen tutarin tecil edilmesi, vergisi tecil edilen mallarin 12 ay içinde bu amaçla kullanildiginin tespiti üzerine tecil edilen verginin terkin edilmesi öngörülmüstür. Buna göre sözü edilen mallarin (I) sayili listenin (A) veya (B) cetvelindeki mallarin imalinde kullanilmasi veya bu ürünlere karistirilmasi halinde tecil-terkin uygulanmasi söz konusu degildir.
ÖTV Kanunu’nun 10. maddesinin 2 numarali fikrasinin Maliye Bakanligina verdigi yetki uyarinca, tecil-terkin uygulamasinin asagidaki esaslara göre yapilmasi uygun görülmüstür.
a- Tecil-terkin uygulamasindan “sanayi sicil belgesi”ni haiz imalatçilar yararlanacaktir. Bu uygulamadan yararlanmak isteyen imalatçilar, (I) sayili listenin (B) cetvelindeki mallari ithalatçidan veya rafineriden aliminda, ekte bir örnegi olan (EK: 2) “Talep ve Taahhütname” ile birlikte sanayi sicil belgesinin noter veya yeminli mali müsavir tarafindan onaylanmis bir örnegini ÖTV mükellefine vereceklerdir.
b- ÖTV mükellefleri, bu kapsamda teslim ettikleri mallar için, Bakanlar Kurulunun ürünün bu amaçla kullanilmasina iliskin olarak belirledigi tutara göre ÖTV hesaplayarak beyannamelerinin ilgili bölümünde beyan edecektir. Beyan edilen verginin Bakanlar Kurulu Kararina göre tecil edilmesi öngörülen kismi; bu tutar ile 12 aylik gecikme faizi tutari toplami kadar teminat verilmesi üzerine tecil edilecek, kalan kismi tahsil edilecektir. Genel ve katma bütçeli idareler ile il özel idareleri ve sermayesinin % 51’i veya daha fazlasi bunlara ait olan kuruluslardan teminat aranmayacaktir. Öte yandan, (I) sayili listenin (B) cetvelinde yer alan mallardan son iki yilda satin aldigi veya ithal ettigi miktarin tamamini (I) sayili listede yer alan mallar disindaki mallarin imalinde kullandigina dair vergi inceleme raporu veya yeminli mali müsavir üretim raporu bulunan mükellefler, yukarida belirlendigi sekilde hesaplanan teminat miktarinin % 5’i tutarinda teminat vererek tecil islemini yaptiracaklardir.
c- Tecil edilen tutar için 6183 sayili Amme Alacaklarinin Tahsil Usulü Hakkinda Kanun’un (11) 48. maddesinde öngörülen tecil faizi hesaplanmayacaktir. Bu kapsamda malin teslim edildigi dönem beyannamesine alicinin verdigi “Talep ve Taahhütname” ile sanayi sicil belgesinin, satici tarafindan aslinin ayni oldugu kase tatbik edilip imzalanmak suretiyle onaylanmis fotokopileri eklenecektir
d- Vergisi tecil edilerek satin alinan mallarin, satin alma tarihinden itibaren 12 ay içinde imalatçi tarafindan (I) sayili listedeki mallar disindaki mallarin üretiminde kullanildiginin, 12 aylik süreyi takip eden 6 ay içinde yeminli mali müsavir tarafindan düzenlenen üretim raporu ile tevsik edilmesi üzerine, tecil edilen vergi terkin edilecek ve teminat çözülecektir.
e- (I) sayili listenin (B) cetvelindeki mallarin ithalinin dogrudan imalatçilar tarafindan yapilmasi ve imalatçinin bu ürünleri (I) sayili listedeki mallar disindaki mallarin imalinde kullanacagini yazili olarak beyan etmesi halinde, gümrük idaresi tarafindan, Bakanlar Kurulunun ürünün bu amaçla kullanilmasina iliskin olarak belirledigi ÖTV tutari kadar teminat alinacaktir. Teminat alinmamasi veya indirimli oranda teminat verilmesine dair yukarida (b) bölümünde belirlenen uygulama ithalde alinacak teminat için de geçerlidir. Ithal edilen mallarin 12 ay içinde (I) sayili listede yer almayan mallarin imalinde kullanilmasi halinde, kullanimin gerçeklestigi vergilendirme dönemine ait beyanname ile vergi tahakkuk ettirilecektir. Bu döneme iliskin olarak vergi dairesine verilecek ÖTV beyannamesine yukarida belirtilen “Talep ve Taahhütname” ile sanayi sicil belgesinin onayli örnegi eklenecektir. Bu beyan üzerine Bakanlar Kurulu Kararina göre tecil edilmesi gereken kisim tecil edilecek, kalan kisim tahsil edilecektir. Tecil tarihini takip eden 6 ay içinde yeminli mali müsavir tarafindan düzenlenen üretim raporunun ibrazi üzerine de terkin islemi yapilacaktir. Ithal edilen mallarin üretimde kullanildigi dönemde yeminli mali müsavir tarafindan düzenlenen üretim raporunun da ibraz edilmesi suretiyle verginin tahakkuk, tahsil, tecil ve terkin isleminin ayni anda yaptirilmasi mümkündür. Ithal edilen mallarin kullanimi sonucu tecil-terkin islemlerinin yapildigina dair vergi dairesinden alinacak yazinin gümrük idaresine ibrazi üzerine gümrükte alinan teminat çözülecektir.
f- Tecil-terkin kapsaminda satin alinan veya ithal edilen mallarin 12 ay içinde imalatta kullanildiginin tevsik edilmemesi halinde, teslim veya ithal tarihinde bu mallarin tecil-terkin islemi disindaki amaçlarla tesliminde tarh edilmesi gereken vergi tutarindan, daha önce tahsil edilen kismin mahsubundan sonra kalan tutar 6183 sayili Kanun’un 51. maddesine göre belirlenen gecikme zammi ile birlikte alici veya ithalatçidan tahsil edilecektir. Ancak tecil edilen verginin Vergi Usul Kanunu nda belirtilen mücbir sebepler nedeniyle terkin edilememesi halinde, yukarida belirtilen sekilde hesaplanan tutar, tecil isleminin yapildigi tarihten itibaren 6183 sayili Kanun’un 48. maddesine göre ilgili dönemler için geçerli tecil faiziyle birlikte tahsil edilecektir.
4- 1 Seri No.lu Teblig’in 9.1.1 bölümünde yapilan degisiklikler asagida yer aldigi gibidir:
a- 2 Seri No.lu ÖTV Genel Tebligi ile yapilan degisiklik:
4. Tebligin (9.1.) bölümünün:
a- (a) bendinin ikinci cümlesindeki “ithalatçidan veya rafineriden” ibaresi “ithalatçilardan veya rafineriler dahil imalatçilardan” olarak degistirilmistir.
b- (d) bendine asagidaki paragraf eklenmistir.
“(I) sayili listenin (B) cetvelindeki mallari tecil-terkin uygulamasi kapsaminda satin alan veya ithal eden genel ve katma bütçeli idareler ile il özel idareleri ve sermayesinin % 51’i veya daha fazlasi bunlara ait olan kuruluslarin, bu mallari 12 ay içinde (I) sayili listedeki mallar disindaki mallarin imalinde kullandiklarina dair kurulus yetkililerince imzalanan bir yaziyi vergi dairesine ibraz etmeleri halinde, yeminli mali müsavir raporu aranmaksizin tecil edilen vergi terkin edilecektir.”
b- 5 Seri No.lu ÖTV Genel Tebligi ile yapilan degisiklik:
3- Tebligin “9.1. (I) Sayili Listenin (B) Cetvelindeki Mallara Ait Verginin Tecili ve Terkini” baslikli bölümünün birinci cümlesi asagidaki sekilde yeniden düzenlenmistir
“Kanun un 8. maddesinin (1) numarali fikrasi ile Kanuna ekli (I) sayili listenin (B) cetvelindeki mallarin (I) sayili listedeki mallar disindaki mallarin imalinde kullanilacak olmasi halinde, ödenmesi gereken ÖTV’den Bakanlar Kurulu tarafindan belirlenen tutarin tecil edilmesi, vergisi tecil edilen mallarin tecil tarihini takip eden ay basindan itibaren 12 ay içinde bu amaçla kullanildiginin tespiti üzerine tecil edilen verginin terkin edilmesi öngörülmüstür.”
4- Tebligin 9.1/b no.lu bölümünün üçüncü cümlesi asagidaki sekilde yeniden düzenlenmistir
“Genel ve katma bütçeli idareler ile il özel idareleri ve sermayesinin %51’i veya daha fazlasi bunlara ait olan kuruluslar ile özellestirme kapsam ve programina alinmis olup hisselerinin yarisindan fazlasi kamuya ait olan kuruluslarin bu kapsamda yaptiklari mal teslimlerinde veya mal alislarinda teminat aranmayacaktir.”
5- Tebligin 9.1/d no.lu bölümü asagidaki sekilde yeniden düzenlenmistir
“Vergisi tecil edilerek satin alinan mallarin, tecil tarihini takip eden ay basindan itibaren 12 ay içinde imalatçi tarafindan (I) sayili listedeki mallar disindaki mallarin üretiminde kullanildiginin, üretim tarihini takip eden ay basindan itibaren 6 ay içinde yeminli mali müsavir tarafindan düzenlenen üretim raporu ile tevsik edilmesi üzerine, tecil edilen vergi terkin edilecek ve teminat çözülecektir.
(I) sayili listenin (B) cetvelindeki mallari tecil-terkin uygulamasi kapsaminda satin alan veya ithal eden genel ve katma bütçeli idareler ile il özel idareleri ve sermayesinin % 51’i veya daha fazlasi bunlara ait olan kuruluslar ile özellestirme kapsam ve programina alinmis olup hisselerinin yarisindan fazlasi kamuya ait olan kuruluslarin, bu mallari, tecil tarihini takip eden ay basindan itibaren 12 ay içinde (I) sayili listedeki mallar disindaki mallarin imalinde kullandiklarina dair kurulus yetkililerince imzalanan bir yaziyi vergi dairesine ibraz etmeleri halinde, yeminli mali müsavir raporu aranmaksizin tecil edilen vergi terkin edilecektir.”
6- Tebligin 9.1/e no.lu bölümünün altinci cümlesi asagidaki sekilde yeniden düzenlenmistir
“Tecil tarihini takip eden ay basindan itibaren 6 ay içinde yeminli mali müsavir tarafindan düzenlenen üretim raporunun ibrazi üzerine de terkin islemi yapilacaktir.”
7- Tebligin 9.1/f no.lu bölümünün birinci cümlesi asagidaki sekilde yeniden düzenlenmistir
“Tecil-terkin kapsaminda satin alinan mallarin tecil tarihini takip eden ay basindan itibaren veya bu kapsamda ithal edilen mallarin, 12 ay içinde imalatta kullanildiginin tevsik edilmemesi halinde, teslim veya ithal tarihinde bu mallarin tecil-terkin islemi disindaki amaçlarla tesliminde tarh edilmesi gereken vergi tutarindan, daha önce tahsil edilen kismin mahsubundan sonra kalan tutar 6183 sayili Kanun’un 51. maddesine göre belirlenen gecikme zammi ile birlikte alici veya ithalatçidan tahsil edilecektir.”
5- Yayimlanan 2 adet sirkülerden biri beyanname degistirilmesine biri de Hurda Araç Uygulamasina iliskin oldugu, 18.06.2004 tarih ve B.07.0.GEL.0.52.5200.40/26-28383 sayili genel yazinin ise tasitlara iliskin oldugu ve dolayisiyla bu yazimiz konusu mevzuatin disinda bulundugu tespit ve görülmüstür.
6- 33 Sira No.lu SM, SMMM ve Yeminli Mali Müsavirlik Kanunu Genel Tebligi’nin ilgili bölümleri asagida yer aldigi gibidir.
a- Tasdikin amaci ve tecil-terkin uygulamasina iliskin bölüm asagida yer aldigi gibidir:
“………….
I- Tasdikin Amaci Ve Tecil-Terkin Uygulamasi
Bu Teblig kapsaminda yeminli mali müsavirlerce yapilacak tasdikin amaci; tasdik hizmeti verilen imalatçinin, 4760 sayili Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 8. maddesinin 1. fikrasi kapsaminda tecil-terkin ve/veya indirimli teminat uygulamasindan yararlanmasi için öngörülen sartlari saglayip saglamadiginin tespitidir.
4760 sayili Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 8. maddesinin 1. fikrasi kapsaminda tecil-terkin ve indirimli teminat uygulamalarindan yararlanilmasina iliskin usul ve esaslar, 1 Seri No.lu Özel Tüketim Vergisi Kanunu Genel Tebligi (5) ile belirlenmistir. Yeminli mali müsavirler tarafindan yapilacak tasdikte de 1 Seri No.lu Genel Teblig ile konuya iliskin olarak bundan sonra yayimlanacak teblig ve benzeri düzenlemelerdeki esaslar aranacaktir.
…………..”
b- Yeminli Mali Müsavirlerin müteselsil sorumluluguna iliskin bilgi asagida yer aldigi gibidir:
“………..
III- Yeminli Mali Müsavirlerin Müteselsil Sorumlulugu
Yeminli mali müsavirlerin yapmis oldugu incelemenin amaci, 4760 sayili Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 8. maddesinin 1. fikrasi hükmünden yararlanilmasi için aranilan sartlarin yerine getirilip getirilmedigini, aranilan sartlara uygun olarak üretimin yer ve zaman itibariyla gerçeklestirilip gerçeklestirilmedigini ve dolayisiyla bu konu ile sinirli olmak üzere ödenmesi gereken özel tüketim vergisinin dogrulugunu arastirmak, tespit etmek ve saglamaktir. Bu nedenle yeminli mali müsavirler, gerçek durumu tespit etmek için her türlü belgeden yararlanmak ve söz konusu Yönetmelik çerçevesinde her türlü inceleme tekniklerini kullanmak zorundadirlar.
Imza ve mühür kullanmak suretiyle tasdik yapan ve tasdik raporu düzenleyen yeminli mali müsavirler, tasdik kapsami ile sinirli olmak üzere tasdikin dogrulugundan sorumludurlar.
Yeminli mali müsavirler, yaptiklari tasdikin dogru olmamasi halinde ziyaa ugratilan vergilerden ve kesilecek cezalardan mükellefle birlikte müstereken ve müteselsilen sorumlu tutulurlar.
…………”
c- Düzenlenecek raporun kapsamina iliskin hesap incelemeleri bölümü asagida yer aldigi gibidir:
“………
III- Hesap Incelemeleri:
Bu bölümde en az asagidaki hususlarin belirtilmesi zorunludur.
– Özel tüketim vergisi mükelleflerinden alinan veya ithal edilen solvent türevlerinin 4760 Sayili Kanun’a ekli (I) sayili listedeki mallarin üretimi disinda kullanip kullanilmadigi, satin alinan veya ithal edilen solvent türevlerinin Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli (I) sayili listede yer alan mallarin üretimi disinda kullanilmasi halinde ne kadarinin hangi malin imalinde kullanildigi, imal edilen bu mallarin satisina ait bilgiler ile ne kadarinin stoklarda oldugu,
– Solvent türevlerinin özel tüketim vergisi mükelleflerinden veya yurt disindan alimina iliskin faturalarin (söz konusu mallarin ithal edilmis olmasi durumunda ayrica gümrük beyannamelerinin) tarih, sayi veya muhteviyatina iliskin liste ile faturalar, gümrük beyannameleri ve döviz alim belgelerinin birbirleri ile uyumlu olup olmadiklari,
– Solvent türevlerinin temin edildigi özel tüketim vergisi mükellefinin ilgili dönem özel tüketim vergisi beyannamesine göre tecil edilen özel tüketim vergisi tutari ile verilen teminata ait bilgiler,
– Imalatçinin, üretim tasdik raporuna konu döneme ait “Talep ve Taahhütname” bilgileri veya örnegi,
– Üretimde kullanilmak üzere temin edilen solvent türevlerin dönem basi stoku, dönem içi alislari, üretimde kullanilan miktarlari ile dönem sonu stok miktarina iliskin bilgiler,
– Üretilen mallarda ne kadar solvent türevi kullanilacagina ve zayi miktarlarina iliskin ilgili kisi veya kuruluslardan alinan ekspertiz raporlari, bu rapora göre üretimde kullanilan miktarin uygunluguna dair hesaplamalar,
– Imalatçinin iki yil öncesinden itibaren satin aldigi veya ithal ettigi solvent türevlerinin cinsleri, miktarlari, tutarlari, bunlardan imal edilen ürünlerin cinsleri, miktarlari ve tutarlarina ait bilgiler (Sadece indirimli teminattan yararlanmak için düzenlenecek üretim tasdik raporlarinda yer alacaktir.)
– Gerekli görülecek diger hususlar
……..”
B- YEMINLI MALI MÜSAVIRLERIN ÇALISMA TARZI VE YORUMUNA GÖRE FARKLI UYGULANAN VE DOLAYISIYLA BAZILARI IÇIN RISK BAZILARI IÇIN DE ISIN GECIKMESI YADA YAPILMAMASI SONUCUNU DOGURAN KONULAR
1- Üretim tasdik raporlarinda alici durumundaki üst firmalar nezdinde karsit inceleme yapilip yapilmamasi ve yapilmasi durumunda kaçinci alici yada üst firma asamasina kadar gidilmesi gerektigi, alici ve üst firmalarin incelenmesi esnasinda mükellefiyet gereklerini yerine getirmedigi durum ve olumsuz tespitler için imalatçi ve ham madde saticisi alt firma nezdindeki tecil-terkin ve teminat mektubu çözüm isleminin yapilmasina engel teskil edip etmeyecegi hususlarinin netlige kavusturulmasinin gerektigi konusu:
Mevzuata bakindiginda imalat ve satis isleminin tesbiti yeterli olup alici durumdaki üst firmalar zincirini tamamlama mecburiyetinin olmadigi görülmektedir. Bu konuda her yeminli mali müsavirin farkli yorum ve uygulama içinde oldugu ve genellikle de üst ve alici firmalar nezdinde karsit inceleme yapilmadigi gözlenmistir. Bilindigi üzere ÖTV mevzuati KDV mevzuati ile paralel ve benzerlik tasimaktadir. Ancak karsit inceleme konusunda benzer olmayan durum ve özellik söz konusudur. KDV tecil-terkin isleminde belgeler yeterli olup alt firma incelemesine gerek duyulmamaktadir. KDV iade incelemesinde alt firmadan kaynaklanan KDV tutari üst imalatçi ve ihracatçi firma tarafindan indirim konusu yapildigi için alt firma zinciri itibariyle karsit inceleme yapmanin mantigi ve baglantisi mevcuttur. ÖTV tecil-terkin isleminde ise alici durumdaki üst firmalar ile imalatçi firma arasinda (KDV indirimi ve müteselsil sorumluluk benzeri bir durum söz konusu olmadigindan) baglanti kopmakta üst ve alici firma için öngörülebilecek vergi ziyaina iliskin olarak imalatçi ve satici firmanin müteselsil sorumluluk durumu söz konusu olmamaktadir. KDV alt firma incelemelerinde imalatçi ya da ihracatçi tarafindan indirim konusu yapilan satici firmanin 391 kod no.lu hesaplanan kdv tutari esas alindigi için ÖTV tecil –terkin incelemeleri kapsaminda alici durumdaki üst firmalar konusunda ilgili firmanin bagli oldugu vergi dairelerinden bilgi istenildiginde imalatçi ve alt firmanin satis faturalari alici ve üst firma nezdinde hesaplanan KDV beyani ile karsilastirilip uyumsuz görülmesi seklinde yanlis anlama yada anlasilmalardan kaynaklanan tereddüt ve hatali uygulamalara da yol açilabilmektedir. Bu durum alici ve üst firmalar nezdinde yapilacak karsit incelemelerin uzamasina ve satis yapilan üst firmalar zincirinin tamamlanmasinin zorlasmasina sebep olmaktadir.
Bu gerekçeler ile ÖTV tecil-terkin ve üretim raporunda incelemenin I no.lu listenin B cetvelindeki tecil-terkin konusu hammadde kullanimi, I no.lu liste disinda mamul imal edilmesi ve satisinin yapilmasi ile sinirli oldugu sonucu ortaya çikmaktadir. Farkli yoruma müsait bu konunun netlige kavusturulmasi ve uygulama birliginin saglanmasinda yarar oldugu düsünülmektedir.
2- Resmi kurum ve kuruluslar tarafindan düzenlenen bilgi ve belgelerin dogru kabul edilip edilmemesi konusu:
ÖTV ve Üretim Tasdik Raporu konusu mali bilgi ve mevzuati yaninda teknik ve kimyasal bilgi ve belgeleri de kapsamaktadir. Bu durum: Teknik ve kimyasal konularda ilgili ve bilgili kurum ve kuruluslar tarafindan düzenlenen belgelerin esas ve dogru kabul edilmesi mecburiyetini dogurmaktadir. KDV mevzuati ile ÖTV mevzuati arasinda farklilik söz konusudur. KDV uygulama ve mevzuati tamamen mali bilgi ve birikimine iliskin olup yeminli mali müsavirlerin tam ve kesin uzmanligi içerisinde kalmaktadir. ÖTV tecil-terkin uygulama ve mevzuati ise teknik ve kimyasal uzmanligi da gerektirmekte olup bu konuda ilgili kurum ve kuruluslar tarafindan düzenlenen resmi mahiyette belgelerin dogrulugunun kabulü zorunlulugu dogmaktadir.
Yeminli mali müsavirlere ibraz edilen belgelerin dogru olmamasi halinde düzenlenen üretim tasdik raporlari için de hata ve yanlislik söz konusu olacaktir. Örnegin ÖTV Kanun’u I no.lu listenin B cetvelinde yer alan 27 GTIP grubundan ham madde kullanip imal edilen mamulün hangi GTIP numarasini tasidigi ve dolayisiyla I no.lu liste kapsamina girmedigi hususu firma hakkinda çesitli kamu kurum ve kuruluslar tarafindan düzenlenen kapasite raporu, sanayi sicil belgesi, ekspertiz raporu, Enerji Piyasasi Denetleme Kurulu yazisi, Petrol Ofisi yazisi, Tüpras yazisi gibi bilgi ve belgeler esas alinip neticeye varilmaktadir. Hangi mamulün hangi GTIP numarasi tasidigi hususu yeminli mali müsavirlerden ziyade kimya mühendislerinin yada gümrük idaresi uzmanligina girmektedir. Dolayisiyla bu konu yeminli mali müsavirler için risk ve endise yaratan bir durum olarak degerlendirilmekte olup mevzuatin netlige kavusturulmasinda yarar ve isabet oldugu düsünülmektedir. Bu konuda Petrol Ofisi A.S. yada Tüpras A.S. gibi solvent türünden ham madde satan kuruluslarin satis esnasinda teknik ve gerekli denetimleri yapmasi ve yeminli mali müsavirlere uygunluk denetiminin öngörülmesi söz konusu risk ve endiselerin giderilmesine imkan saglayacaktir

III- SONUÇ VE ÖNERILER
Yukarida vurgulandigi ve iki ayri çalisma tarzi ve yorum farkliligi kapsaminda degerlendirildigi gibi: 4760 sayili ÖTV Kanunu’nun 8/1. madde uygulamasina iliskin üretim tasdik raporu incelemelerinde yeminli mali müsavirleri risk, sikinti, endise ya da üzüntü içerisine sokan mevzuat boslugu ve teknik özellikler söz konusudur. Bu durum ya hatali islem ihtimali yaratmakta, ya da yersiz ve gereksiz endise ve hassasiyet dolayisiyla inceleme ve tecil terkin isleminin gecikmesine, imalat ve ticari faaliyetin aksamasina, mükellef haklarinin zedelenmesine ve magduriyetine sebep olabilmektedir
Yorum farkliligi ve farkli uygulamaya müsait ve suistimale de açik durumdaki ÖTV tecil-terkin incelemesinin ya tamamen ya da belli siniri asanlar itibariyle sinirli yetkili sinirsiz sorumlu yeminli mali müsavirler yerine, sinirsiz yetkili sinirli sorumlu vergi inceleme elemanlari tarafindan yapilmasinda denetimin caydirici fonksiyon ve etkisi dolayisiyla fayda görülmektedir.
Bu gerekçeler ile ve söz konusu sakincalarin giderilmesini temin bakimindan ÖTV tecil-terkin ve üretim raporlarinda: Ya miktar sinirlamasi getirilmesi veya yeminli mali müsavirlik yetkilerinin tamamen kaldirilmasi yada yeminli mali müsavirlerin uzmanligi disindaki kimyasal bilesimler ile GTIP numaralari konusunda Petrol Ofisi A.S. Tüpras A.S. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanligi, Enerji Piyasasi Düzenleme Kurulu, Gümrük Müstesarligi, Ticaret ve Sanayi Odalari, Kimya Mühendisleri Odasi…vs. gibi kurum ve kuruluslar tarafindan düzenlenen belgelerin dogru kabul edilip edilmemesinin açikliga kavusturulmasi, kimyasal ve teknik konularda ayni kuruluslarin ön denetiminin saglanmasi, kimyasal ve teknik konulara iliskin yeminli mali müsavirlerin yük ve sorumluluklarinin azaltilmasi ve uygunluk denetimi yönünde mevzuat düzenlemesi yapilmasinda yarar ve isabet oldugu düsünülmektedir